ایران کشوری است که نیمی از آن کوهستانی و نیمی دیگر بیابانی و کویری می‌باشد.
دو کویر پهناور «دشت کویر ـ مرکزی» و «دشت لوت» با وسعت بسیار قسمت اعظم کویرهای ایران را تشکیل داده‌اند. اما به جز این‌ها، کویرهای کوچک دیگری نیز در کشور وجود دارند که در نوع خود جالب و دیدنی و البته قابل پیمایش هستند.
اسامی برخی از آنان به شرح زیر است:
حاج‌علی‌قلی (دامغان) ـ کویر نمک (بردسکن) ـ ریگ‌جن (جندق) ـ دریاچه نمک (قم) ـ مرنجاب (کاشان) ـ درانجیرو ساغند (یزد) ـ سیاکوه (نائین) ـ ابرکوه (ابرکوه) ـ دق‌سرخ (زواره اردستان) – پارک ملی کویر(ورامین) و چند کویر کوچک دیگر که معمولاً از واژه «دق» برای آنها استفاده می‌شود.
از دیرباز این کوهنوردان بودند که دست به پیمایش کویرها زده‌اند.
بسیار خرسندم شانس آن را داشته‌ام که در پیمایش مسیر طویل طرود به جندق به طول ۱۸۰ کیلومتر، و طرود به عروسان به طول ۱۵۰ کیلومتر در کویر مرکزی، بدون استفاده از شتر و با حمل کوله‌ها به همراهی و سرپرستی زنده‌یاد جلال رابوکی در سالهای ۶۰ و ۶۱ شرکت داشته‌ام که در آن سال‌ها در نوع خود برنامه‌ای کم‌نظیر و استثنایی بود.
از آن سال تاکنون، هر ساله مسیری را در کویرهای اصلی و فرعی ایران در فصل پاییز پیموده‌ام که با افتتاح باشگاه اسپیلت در سال ۱۳۸۵، هر سال چندین برنامه پیمایش کویر به صورت مدون برای اعضای باشگاه برنامه‌ریزی شده است.
برنامه این هفته باشگاه اسپیلت پیمایش قسمتی از شمال کویر مرکزی ایران بود که قصد داشتیم از طریق روستای جنوبی منطقه «بیارجمند» آن را اجرا نماییم. ولی متأسفانه به دلیل نامساعد بودن وضعیت جاده‌ها و همچنین طولانی بودن کوهستان‌های حاشیه کویر (برخلاف حدسمان)، ترجیح دادیم برنامه را تغییر داده، به منطقه طرود سفر کنیم و از آنجا وارد کویر مرکزی شویم.
صبح روز پنجشنبه، دوم آبان ۱۳۹۲ با سفری شبانه از طریق مسیر تهران ـ شاهرود به بیارجمند رسیدیم. بعد از صرف صبحانه در منزل یکی از دوستان باشگاه در روستای باصفای «گیور»، گشتی در اطراف روستاهای این منطقه زدیم.
قلعه‌بالا، خان‌خودی و ……. اسامی این روستاها بودند.
سپس از طریق جاده بیارجمند به طرف طرود حرکت کردیم. این جاده طویل و تقریباً بدون طردد است.
ساعت یک بعدازظهر به روستای طرود رسیدیم.
طرود روستایی است با درختان خرما در حاشیه کویر مرکزی که میتواند به یکی از قطب‌های مهم کویرپیمایی ایران بدل شود. متأسفانه به دلیل عدم توجه لازم و طرد شدن از جاده اصلی، از امکانات فرهنگی، قومی و رفاهی لازم برخوردار نیست.
بعد از آماده شدن، حرکتمان به طرف جنوب را آغاز کردیم….
بعد از ۳۱ سال، دوباره پای در کویر این منطقه می‌گذاشتم.
بسیاری از قسمت‌های آن سفر را فراموش کرده بودم، به ویژه قسمت اول آن را که در آن ساعت در حال اجرای آن بودیم.
(در آن سال ۷ نفر با ۷ کوله‌پشتی و امکاناتی ناچیز، با هفت دبه آب ۴ لیتری در دست، توانستیم ۵ روزه خود را از طرود به عروسان در جنوب کویر مرکزی برسانیم. «مسیر شمال به جنوب، به طول ۱۵۰ کیلومتر»)
سعی می‌کنم شرح آن سفر را در قسمت خاطرات مسئول باشگاه به زودی در سایت اسپیلت منتشر نمایم….
بعد از ۷ کیلومتر پیاده‌روی به طرف جنوب و بیابان‌های طرود، وارد کویر اصلی شدیم و توانستیم تا ساعت ۹:۰۰ شب، حدود ۲۲ کیلومتر پیشروی در دل کویر مرکزی داشته باشیم.
در همان نقطه کمپ شب‌مانی را برپا کرده، شب پرستاره‌ای را در تاریکی مطلق شب به صبح رساندیم.
صبح روز بعد، پس از عکاسی از کویر و البته افق جنوبی آن، به طرف طرود بازگشتیم.
ساعت ۱۴:۰۰ همان روز بعد از رسیدن به طرود و مینی‌بوس باشگاه، به طرف تهران حرکت کرده و در ساعت ۱۱:۰۰ شب به آنجا رسیدیم.
در مورد «بستر» این کویر باید اشاره کرد که قسمت اعظم آن را زمینی به شکل شخم زده و تقریباً سفت تشکیل می‌دهد که هرچندصد متر، یک بار صاف شده، به شکل نمک‌زار و یا گلی، دوباره با رنگ و رویی دیگر هویدا می‌شوند.
در این قسمت از کویر، از شن و ماسه و اصطلاحاً «رمل» خبری نیست. تا آنجایی که به خاطر دارم بیشتر بستر این مسیر تا عروسان به همین منوال است.
در نقطه مرکزی این کویر به جایی می‌رسیم که دور تا دور ما را افق‌های بی‌کران و بی‌پایانی تشکیل داده‌اند که بسیار صحنه جالب و منحصر به فردی است.
رمل‌ها و تپه‌های ماسه‌ای کویر مرکزی، اکثراً در جنوب این کویر و در مناطق جندق، مصر، عروسان و فرح‌زاد قابل روئیت هستند.
وضعیت هوا در این دو روز، خنک و با ورزش باد نسبتاً شدید همراه بود.
کل مسافت طی شده در این برنامه حدود ۴۵ کیلومتر بود.
اعضای شرکت‌کننده به ترتیب حروف الفبا (۱۴ نفر):
خانم‌ها: اسدا…نژاد، جلیلیان و محمودی
آقایان: الستی، بلوچی (پزشک)، حمیدی (سرپرست برنامه)، شریعتی، صادق‌زاده، فتحیان، فومنی، قمری، کریمی (عکاس و گزارش‌برنامه‌نویس) و همتیان
مهمان برنامه: خانم سپیده فوقانی
گزارش سایت از: ذ. حمیدی
1392.8.4
روستای بیارجمند
شروع کویرپیمایی از روستای طرود
محل شب مانی و وزش باد هنگام طلوع خورشید
طلوع خورشید
روستای طرود
بسیار ممنون از توضیحات جامع و گزارش برنامه …از نظر من کویر واقعا زیباست و سرشار از مظاهر حیات در بسیاری از نقاط آن … علی الخصوص وقتی پیاده پیموده شود (یا با دوچرخه) این مظاهر بیشتر قابل لمس خواهند بود …البته با اتومبیل هم که از آن عبور میکنی باز هم مسحور آن میشوی …در کویر فاصله تو با آسمان و زمین و کاینات فرق میکند … فاصله ات با خودت هم فرق میکند. پس کویر به ظاهر بی آب و علف میتواند جایی باشد برای مراقبه درون در عین مکاشفه برون … متاسفانه این روزها کمتر کسی برنامه پیمایش کویر بصورت پیاده اجرا میکند تا افراد بتوانند حس واقعی آنرا با تمام وجود درک و دریافت کنند (برنامه هایی مثل برنامه اخیر باشگاه که باعث دلگرمیست ). اکثر سفرها به کویر خلاصه شده است در پیمایش با اتومبیل های دو دیفرانسیل که فی نفسه ایرادی هم ندارد ولی واقعیت تلخی که به شخصه در سالهای اخیر شاهد آن بوده ام این است که بسیاری از همین سفرها و مسافرها بدون توجه به بافت طبیعی کویر- این گوهر و سرمایه بی همتا که به امانت در کشور عزیز ما ایران نهاده شده – و مظاهر نادر حیات شامل گونه های گیاهی و جانوری در حال تخریب آن هستند و متاسفانه به نوعی چشم هم چشمی ومیل به پیشی جستن و ثبت رکوردهای مختلف هم در بین این قشر در جریان است…معضل دیگر فرهنگ پارتی های کویریست که در بین قشرهای خاصی از جوانان وطن رو به رشد است و تبدیل به یک چالش اساسی بین گردشگران واقعی کویر از یکطرف – پارتی کنندگان از طرف دیگر ونهایتا مسوولین انتظامی و محیط زیستی شده است . البته ساکنین بومی حاشیه کویر هم با آن اخلاق ویژه و صبورشان هم جای خود دارند که از یکطرف مایلند گردشگران بیشتر و بیشتر به زادگاه آنها بیایند و موجب رونق کسب و کار شوند و از طرف دیگر از تخریب ها و مزاحمت ها رنج میبرند . امیدوارم بزودی راهکار اساسی و قابل قبولی برای اصلاح و بهینه سازی اینگونه برنامه ها پیدا شود. در این زمینه نقش نهادهایی همچون سازمان محیط زیست یا گردشگری یا حتی ورزش و جوانان میتواند بسیار سرنوشت ساز باشد .جناب آقای حمیدی ضمن تشکر مجدد از به اشتراک گذاشتن خاطرات و اطلاعات با ارزشتان در گزارش فوق امیدوارم باز هم بیشتر در مورد سفرهای سالهای ۶۰ و ۶۱ تان با مرحوم جلال رابوکی برایمان بنویسید و از امکانات آن موقع و شیرینی ها و سختی های سفرتان …شاید بتوان روشهای استفاده و لذت بردن از کویر را در نسل جوان احیا کرد … درود بر شما
با سلام و درود.
کویری پر از غریبی و آرامش …
خوشا به حال همه شرکت کنندگان و ممنون از آقای حمیدی با این برنامه های عالیشون.
با سلام
انشالله همیشه به دشت و کویر و کوههای زیبا رفته و لذت بودن در انجا را با ما به اشتراک بزارین.مرسی
سلام میشه لینک داخل مطلبو چک کنید.برای من مشکل داشت.ممنون